Hormoonzalf eczeem

Eczeem, ook wel constitutioneel eczeem genoemd, is een veelvoorkomende huidaandoening die gekenmerkt wordt door een geprikkelde, ontstoken huid kenmerkend door roodheid. Het is een chronische huidaandoening die periodes van milde tot heftige opvlammingen kent. Om deze opvlammingen (ontstekingsreacties) onder controle te houden en de symptomen te verminderen worden medicinale crèmes en zalven met corticosteroïden voorgeschreven. Deze middelen worden in de volksmond hormooncrèmes- en zalven genoemd.

Wat is hormoonzalf?

Corticosteroïden, ook wel hormoonzalf genoemd, remmen de ontstekingsprocessen in de huid en verlichten zo de symptomen van eczeem, zoals roodheid en schilfering. Bij correct en deskundig gebruik blijkt dat deze zalven effectief zijn en weinig tot geen bijwerkingen veroorzaken. Hoewel deze middelen de klachten aanzienlijk kunnen verminderen, betekent dit niet dat het eczeem volledig geneest.

Types en sterkte

Hormoonzalven zijn er in verschillende sterkten, ingedeeld in vier klassen (van zwak werkzaam tot sterk werkzaam). Hoe hoger de klasse, hoe sterker werkzaam het middel. In sommige gevallen begint de arts of verpleegkundig specialist met een milde zalf uit een lagere klasse, en schakelt over op een sterkere zalf als het gewenste effect uitblijft. Soms wordt direct gekozen voor een sterkere hormoonzalf, zodat de ontsteking in de huid snel en effectief kan worden aangepakt.

Hoe gebruik je hormoonzalf?

In de beginfase van eczeem: de huid is rood en jeukerig, wordt er meestal één tot twee keer per dag gesmeerd met een hormooncrème- of zalf. Het vaker aanbrengen dan twee keer per dag is niet nodig. Voor gebieden waar de huid gevoeliger is, zoals het gezicht, de oogleden, rond de ogen en in huidplooien, is vaak een minder sterke hormoonzalf geschikter. Het kan dus voorkomen dat er voor het gezicht een andere tube wordt voorgeschreven dan voor het lichaam. Het is dan éxtra belangrijk deze tubes niet door elkaar te halen.

Breng de hormoonzalf alleen aan op de plekken waar het eczeem zich bevindt. Als er veel kleine eczeemplekjes verspreid zijn over een groot deel van een lichaamsdeel, is het beter om wel het hele gebied insmeren.

Voor het veilig en effectief gebruik van hormoonzalven is er een speciale methode ontwikkeld: voor het bepalen van de juiste hoeveelheid zalf per lichaamsdeel is er een schema dat de vingertop als meetmethode gebruikt: 1 FTU (fingertip unit) komt overeen met ongeveer 0,5 gram zalf en afhankelijk van de leeftijd en het lichaamsdeel kan volgens het schema wordt berekend hoeveel streepjes ‘FTU’ er moet worden gesmeerd.

Afbouwen van hormoonzalven

Het is belangrijk om het gebruik van een hormoonzalf af te bouwen. Lees hier meer over het afbouwen van hormoonzalven.

Bijwerkingen van hormoonzalven

Bij juist gebruik van hormoonzalven kunnen bijwerkingen worden voorkomen of beperkt. Mogelijke bijwerkingen van hormoonzalf zijn:

• Dunner worden van de huid (dit wordt atrofie genoemd)
• Rode vaatverwijdingen (couperose)
• Verkleuring van de huid, die lichter of soms juist donkerder kan worden
• Versterkte haargroei
• Ontstaan van striae

Onderhoudsbehandeling met basiszalven

Basiszalven spelen een hele belangrijke rol bij de behandeling van eczeem, omdat ze helpen de huid vet te houden en uitdroging te voorkomen. Een droge huid veroorzaakt meer jeuk en maakt de huid gevoeliger voor externe factoren. Deze zalven worden ook wel neutrale zalven of indifferente middelen genoemd. Ze worden zowel in de actieve fase van eczeem, in combinatie met medicinale zalven, als in de rustige fase gebruikt. In de actieve fase ondersteunen ze de medicinale behandeling, terwijl ze in de rustige fase heel belangrijk zijn om de huid soepel te houden en de beschermende barrière te versterken. Voorbeelden van deze zalven zijn: lanette, cetomacrogol of koelzalven. Deze middelen worden op voorschrift van de arts of specialist vergoed.